ENDORPHIN hormone giảm đau tự nhiên của cơ thể

1. Endorphin là gì ?

Từ “endorphin” xuất phát từ sự kết hợp của từ “endogenous”, có nghĩa là nội sinh hoặc bên trong, và từ “endogenous”, là thuốc giảm đau dạng endogenous. Nói cách khác, endorphin dùng để chỉ thuốc giảm đau nội sinh hoặc tự nhiên.

Nội tiết tố endorphin bao gồm các peptide và được sản xuất bởi hệ thống thần kinh trung ương và tuyến yên. Endorphin tác động lên các thụ thể opioid trong não để giảm đau và tăng cảm giác sảng khoái, do đó làm tăng cảm giác hạnh phúc. Ngoài việc phản ứng với cơn đau và căng thẳng, chúng còn được giải phóng trong quá trình ăn uống, tập thể dục hoặc quan hệ tình dục.

Ngoài vai trò quan trọng là giảm đau và tăng cảm giác sảng khoái, endorphin còn mang lại nhiều lợi ích khác cho hoạt động thể chất:

Endorphin được sản xuất khi cơ thể cảm thấy cần được khen thưởng, điều này thường liên quan đến tâm trạng hưng phấn khi ăn uống, tập thể dục và quan hệ tình dục.

Endorphin tăng mạnh trong thai kỳ và giúp giảm bớt sự khó chịu, đau đớn và tạo cảm giác hạnh phúc cho bà bầu.

Endorphin đảm bảo sự sống còn, kích thích con người tham gia vào các hoạt động có ích, khiến cơ thể sảng khoái và xua tan buồn phiền.

Endorphin giúp củng cố mối liên kết xã hội, tạo cảm giác thân thiện, hòa đồng giữa mọi người.

► Tóm lại: Endorphin là hóa chất được cơ thể sản xuất để giảm căng thẳng và đau đớn. Chúng hoạt động tương tự như một nhóm thuốc được gọi là opioid (thuốc phiện).

Mức độ endorphin khác nhau ở mỗi người. Những người có mức endorphin thấp có thể dễ bị trầm cảm hoặc bị đau xơ cơ.

Thuốc phiện làm giảm đau và có thể tạo ra cảm giác hưng phấn. Nó đôi khi được kê đơn sử dụng trong thời gian ngắn sau khi phẫu thuật hoặc để giảm đau mức độ nặng.

Vào những năm 1980, các nhà khoa học đang nghiên cứu cách thức và lý do opioid hoạt động. Họ phát hiện ra rằng cơ thể có các thụ thể đặc biệt liên kết với opioid để ngăn chặn tín hiệu đau.

Sau đó, các nhà khoa học nhận ra rằng một số chất hóa học trong cơ thể hoạt động tương tự như các loại thuốc opioid tự nhiên. Những hóa chất này là endorphin.

Tên endorphin bắt nguồn từ các từ “nội sinh”, có nghĩa là “từ cơ thể” và “morphin” (một loại thuốc giảm đau nhóm opioid).

Một số loại thuốc opioid phổ biến hơn bao gồm:

Oxycodone.

Hydrocodone.

Codeine.

Morphin.

Fentanyl.

Một số loại thuốc bất hợp pháp, chẳng hạn như heroin, cũng là opioid. Thuốc opioid hợp pháp và bất hợp pháp đều có nguy cơ cao gây nghiện, nếu quá liều sẽ gây tử vong.

Endorphin tự nhiên hoạt động tương tự như thuốc giảm đau opioid. Nhưng về chất lượng giảm đau không thể so sánh bằng opioid. Tuy nhiên, các nghiên cứu thấy rằng endorphin duy trì ở mức độ cao vừa tốt cho sức khỏe lại vừa an toàn.

2. Làm sao để tăng cường endorphin tự nhiên trong cơ thể ?

Các hoạt động sau đây sẽ là những cách hiệu quả làm tăng endorphin tự nhiên. Tuy nhiên, mức endorphin được tạo ra khác nhau giữa các cá nhân, vì vậy sự mong đợi về kết quả cũng sẽ khác nhau.

Tập thể dục thường xuyên giúp tăng endorphin

Trong nhiều năm, các nhà nghiên cứu đã giả thiết rằng endorphin gây ra cảm giác “runner’s high”. Một cảm giác hưng phấn xảy ra khi hoạt động thể chất cường độ mạnh và lâu dài.

Các nhà nghiên cứu đã sử dụng chụp cắt lớp phát xạ positron (PET) để xem não của vận động viên cả trước và sau khi tập luyện. Họ phát hiện ra có sự gia tăng giải phóng endorphin sau khi tập thể dục.

Khi tập thể dục sẽ nâng cao tâm trạng và tăng endorphin. Một số chuyên gia còn chỉ định tập thể dục thường xuyên như một phương pháp điều trị trầm cảm từ nhẹ đến trung bình.

Tập thể dục có thể được kết hợp một cách an toàn cùng với các phương pháp điều trị khác như thuốc, các liệu pháp hoặc chỉ cần tập thể dục đơn thuần. Một nghiên cứu khác báo cáo rằng tập thể dục có thể có tác dụng tương tự như thuốc chống trầm cảm .

Làm tình nguyện

Tình nguyện, quyên góp và giúp đỡ người khác cũng có thể tạo ra cảm giác dễ chịu. Các nhà nghiên cứu tại Viện Y Quốc gia cho thấy rằng những người quyên góp tiền cho tổ chức từ thiện sẽ kích hoạt các trung tâm khoái cảm trong não của họ. Điều này góp phần cải thiện mức endorphin trong cơ thể.

Thiền và Yoga

Thiền và yoga được biết đến với tác dụng giảm căng thẳng và thư giãn. Điều này một phần là do sự giải phóng của endorphin.

Thức ăn cay

Một số nghiên cứu cho thấy rằng các thành phần cay trong ớt cay và các loại thực phẩm tương tự có thể gây ra cảm giác đau trong miệng sẽ làm tăng endorphin.

Ăn socola đen

Nghiên cứu từ năm 2013 cho thấy rằng ăn socola đen có thể tăng mức endorphin. Bột ca cao và sô cô la có chứa các chất hóa học gọi là flavonoid có lợi cho não.

Một đánh giá năm 2017 cho thấy ăn socola có thể giúp tăng cường endorphin. Tuy nhiên, nhiều sản phẩm socola thương mại chỉ chứa một lượng nhỏ ca cao thực và thường chứa một lượng lớn đường và chất béo.

Những người muốn sử dụng socola để cải thiện mức endorphin và tâm trạng nên tìm kiếm các sản phẩm có chứa ít nhất 70% ca cao. Ngoài ra nên ăn socola ở mức độ vừa phải. Do hàm lượng calo và chất béo cao trong socola nếu nạp nhiều sẽ gây ra các tình trạng sức khỏe khác.

Tiếng cười

Rất nhiều nghiên cứu đã nói về lợi ích sức khỏe từ tiếng cười. Và các nhà nghiên cứu cho rằng cười làm tăng endorphin.

Một nghiên cứu năm 2017 cho thấy tiếng cười với mọi người xung quanh giúp giải phóng endorphin trong não.

3. Endorphin thấp và tình trạng sức khỏe ?

Khi mức endorphin quá thấp, sức khỏe có thể bị ảnh hưởng một cách tiêu cực. Nghiên cứu về mối liên hệ giữa endorphin và tình trạng sức khỏe đang hiện nay vẫn đang được thảo luận.

Một số nghiên cứu đã chỉ ra mối liên hệ có giữa mức endorphin thấp và các vấn đề sức khỏe sau đây:

Trầm cảm, phiền muộn

Nếu không có đủ endorphin, một người có thể dễ bị trầm cảm, phiền muộn.

Một bài báo trên Tạp chí Tâm thần học Hoa Kỳ đã thảo luận về sử dụng opioid cho bệnh trầm cảm. Đặc biệt là trong những trường hợp các phương pháp điều trị khác không hiệu quả.

Đau xơ cơ

Đây là tình trạng gây đau khắp cơ thể, khó ngủ, mệt mỏi và suy giảm về cảm xúc và tinh thần. Những người bị đau xơ cơ nhạy cảm với cơn đau hơn những người bình thường. Đây là do quá trình nhận diện đau bị bất thường.

Các triệu chứng phổ biến của đau xơ cơ bao gồm: 

Đau khắp người, liên tục, dù rằng đôi lúc có thể thuyên giảm. Cảm giác đau nóng rát, đau nhói. Những người đau xơ cơ thường rất nhạy cảm đau – tình trạng đau hơn mức bình thường. Hoặc dị cảm đau – khi không có kích thích nhưng vẫn đau. Ví dụ như cảm giác tê tê, cảm giác kiến bò ở tay chân. 

Có những điểm đau nhói khi chạm vào.

Cứng cơ, phải mất một khoảng thời gian dài để thay đổi tư thế của bàn tay, ngón tay hay chân. Sự cử động khiến cơ bị co thắt.

Cảm giác mệt mỏi kiệt sức.

Rối loạn giấc ngủ.

Một nghiên cứu cho thấy những người bị đau cơ xơ có mức endorphin thấp hơn những người không mắc bệnh này.

Một nghiên cứu khác cho thấy sự gia tăng endorphin trong cơ thể có thể giảm đau ở những người bị đau xơ cơ.

Những người bị đau xơ cơ được khuyên thực hiện một số hoạt động nhất định để tăng cường endorphin như tập thể dục, giao lưu với những người khác và các hoạt động giảm căng thẳng như yoga. Họ cũng có thể được kê đơn thuốc để giúp giảm các triệu chứng.

Đau đầu mãn tính

Một nguyên nhân có thể gây ra đau đầu liên tục là mức endorphin bất thường. Một số nghiên cứu cho thấy rằng sự mất cân bằng endorphin góp phần gây ra trầm cảm cũng có ở những người bị đau đầu mãn tính.

Hiện nay các chuyên gia vẫn đang tiếp tục nghiên cứu endorphin và cách nó ảnh hưởng đến sức khỏe con người. Mặc dù endorphin không phải là thuốc chữa khỏi tất cả bệnh tật hay đảm bảo có sức khỏe tốt. Tuy nhiên tăng cường endorphin là một cách hiệu quả để tăng cường sức khỏe tổng thể. Tập thể dục thường xuyên, giảm căng thẳng và cống hiến là những hoạt động tạo cảm giác tốt giúp chúng ta sống vui vẻ, khỏe mạnh và hạnh phúc hơn.

Tham khảo:

Endorphins: Effects and how to increase levels.

https://www.medicalnewstoday.com/articles/320839#boosting-endorphins

Why Do We Need Endorphins? 

https://www.healthline.com/health/endorphins